Ostatnia aktualizacja 27 maja, 2022
Wiele osób zastanawia się, czy praca po godzinach to ich obowiązek, czy można jej odmówić? Czy idea work-life balance ma szanse zakorzenić się na polskim rynku?
Praca nadliczbowa
Praca nadliczbowa to wykonywanie swoich zadań po ustawowo określonych godzinach pracy. Pracę po godzinach wykonuje się czasem z własnej woli, a bywa, że nadgodziny zaleca szef. Samodzielne decydowanie się na nadgodziny jest zazwyczaj tolerowane, choć są firmy, gdzie jest wręcz mile widziane. Szefowie doceniają tam ludzi, którym zależy na powierzonych im zadaniach i chcących je zakończyć jak najszybciej.
W innych przypadkach szef może nakazać pozostanie po godzinach, aby zakończyć przydzielone zadania w określonym czasie. Bywa tak z niespodziewanie skomplikowanymi procesami, gdy pracownikom nie udaje się wykonać pracy na czas, a tak zwane deadline’y gonią.
Pracownicy często godzą się na takie warunki, gdyż zależy im nie tylko na pracy, ale i premiach za wykonanie zadań w określonym czasie.
Idea work-life balance
Idea work-life balance rozeszła się po świecie z USA. Chodzi w niej o zachowanie równowagi pomiędzy pracą a życiem prywatnym. Dzięki zachowaniu proporcji pracownicy przychodzą do pracy wypoczęci, zrelaksowani i znacznie lepiej wykonują swoje obowiązki. Firmy, które wprowadziły tę ideę w życie, dość szybko odkryły, że był to dobry krok. Pracownicy docenili takie podejście pracodawcy. Mimo podobnych obciążeń niż wcześniej, byli w stanie dotrzymać terminowości wykonywania zadań. Bardziej skupiali się na pracy i wykonywali ją znacznie efektywniej.
Zobacz: 4-dniowy tydzień pracy jako wabik na specjalistów w IT
Niestety nadal w wielu firmach pokutuje przekonanie, że im więcej godzin pracownik spędzi w pracy, tym więcej wykona zadań. Niestety przemęczenie fizyczne, ale i psychiczne może mieć zgubny wpływ na pracowników każdego szczebla. Jednakże głównie problemy mogą mieć osoby zajmujące funkcje menadżerskie. Na nich spoczywa odpowiedzialność za terminowość wykonania planów, zarządzanie kadrą, rozdzielaniem zadań itp. To oni najczęściej zarywają popołudnia i noce, a to nie wpływa dobrze na ich samopoczucie i dobrostan organizmu.
Sprawdź: Wypalenie zawodowe – przyczyny, objawy, leczenie
Nadgodziny a Kodeks Pracy
Polski Kodeks Pracy określa, że praca po godzinach, nadliczbowa to praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy.
Bywają sytuacje, w których pracodawca może zmusić pracownika do pracy w godzinach nadliczbowych. Pierwszym takim przypadkiem jest konieczność prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii.
Drugą zaś sytuacją, w której pracownik powinien zgodzić się na pracę po godzinach, są „szczególne potrzeby pracodawcy”. Pojęcie to nie jest dokładnie dookreślone, dlatego może być różnie interpretowane, często na korzyść pracodawcy.
Praca po godzinach – czy można jej odmówić?
Czy można odmówić pracy po godzinach? We wcześniej wymienionych przypadkach raczej nie, ale są wyjątki od tej reguły. Przepisy określają, że zakazem pracy po godzinach objęte są następujące grupy pracowników:
- kobiety w ciąży,
- osoby opiekujące się dziećmi do lat 4,
- młodociani,
- ludzie pracujących w warunkach szkodliwych, gdzie występują najwyższe dopuszczalne stężenia lub natężenia czynników szkodliwych dla zdrowia,
- osoby mające zaświadczenia lekarskie, które zabraniają im pracy po godzinach.
Zobacz: Motywacja w pracy – co jest ważne dla pracowników?
