Ostatnia aktualizacja 17 maja, 2022
Wypalenie zawodowe dotyczy pracowników wielu branż, ale istnieją szczególne czynniki, które predysponują wybrane grupy zawodowe. Okazuje się, że wielu programistów zmaga się z tym stanem. Jakie sytuacje są za to odpowiedzialne? Jak przeciwdziałać wypaleniu zawodowemu?
Ostatnia aktualizacja: 17.05.2022. Dodaliśmy akapit o fazach wypalenia zawodowego.
Na czym polega wypalenie zawodowe?
Wypalenie zawodowe można zidentyfikować w sytuacji, w której przez dłuższy czas utrzymuje się stan całkowitego wyczerpania z powodu nadmiernych wymagań stawianych w pracy. Uczucie wypalenia może także pojawić się podczas trudności z osiąganiem zamierzonych celów, mimo wkładania dużego wysiłku.
Symptomy wypalenia zawodowego można podzielić na:
Motywacyjne
Pracownik traci zapał do wykonywania obowiązków, boryka się z niską motywacją i poczuciem braku sensu.
Fizyczne
Wypalenie zawodowe może cechować się objawami somatycznymi. Typowe będą bóle głowy, bezsenność, problemy z układem trawiennym, ciśnieniem lub spadek odporności.
Afektywne
Lęki, wyczerpanie emocjonalne skutkujące dużą nierównowagą i zmiennością nastrojów to tylko niektóre aspekty psychiczne, na które należy zwrócić szczególną uwagę. Wszelkie dłużej utrzymujące się nietypowe stany należy jak najszybciej skonsultować z lekarzem.
Behawioralne
Wypalenie zawodowe wpływa również na zachowanie. Osoba dotknięta tym problemem może zmagać się z obniżoną efektywnością oraz niechęcią do kontaktów społecznych w pracy.
Poznawcze
Problemy z pamięcią i koncentracją są typowe w okolicznościach wypalenia zawodowego. Może się to przekładać na zaniżoną samoocenę, co tylko nakręci spiralę negatywnych konsekwencji.
Fazy wypalenia zawodowego
Wypalenie zawodowe to długotrwały stan, który nie jest wyłącznie chwilowym przemęczeniem. Nie minie po odpoczynku, a bagatelizowany problem może narastać przez miesiące lub nawet lata, aż ostatecznie doprowadzi do rezygnacji z aktualnej pracy lub pogłębiających się stanów depresyjnych.
Według American Psychology Association istnieje kilka faz rozwoju wypalenia zawodowego, wśród których można wymienić:
- miesiąc miodowy, który jest okresem radości i satysfakcji związanej z sytuacją zawodową;
- przebudzenie to moment, w którym pracownik dostrzega idealizowanie swojej pracy, a do jego świadomości zaczyna docierać coraz więcej sytuacji, które na fali dobrego nastawienia mogły być wcześniej pomijane. W tym momencie następuje wysiłek, który ma na celu utrzymanie poprzedniego stanu, jednak kosztuje to coraz więcej energii;
- szorstkość następuje w momencie, w którym wypełnianie obowiązków wiąże się z coraz większym wydatkiem energetycznym, co skutkuje pojawiającymi się problemami w relacjach z innymi współpracownikami;
- wypalenie pełnoobjawowe jest sytuacją, w której pracownik odczuwa objawy fizyczne i psychiczne związane z przemęczeniem czy niechęcią. Na tym etapie mogą pojawić się stany depresyjne, a pracownik żyje w stanie ciągłej chęci ucieczki;
- odradzanie to okres, w którym po ustaniu przykrego bodźca (najczęściej po opuszczeniu danego środowiska pracy) pracownik stara się powrócić do równowagi.
Kto jest narażony?
Na wypalenie zawodowe mają wpływ nie tylko czynniki wewnętrzne, dotyczące samej osoby, ale też środowisko, w jakim się znajduje. Jeśli wykonywana praca jest stresująca, a pracownik nie ma żadnych zasobów psychicznych, aby ochronić się przed negatywnymi czynnikami stresu, bardzo szybko może odczuć, że wykonywana praca „wysysa” z niego energię.
Jeśli w miejscu pracy nie ma możliwości rozwoju, a wszelkie inicjatywy pracownika są tłamszone, to z czasem może pojawić się spadek motywacji, który może doprowadzić do wypalenia. Podobnie może się wydarzyć w sytuacji, w której nie zostawia się miejsca na popełnianie błędów i nie podchodzi się do nich konstruktywnie.
Brak wsparcia od przełożonego lub zespołu może tworzyć poczucie osamotnienia i wzmagać stan, w którym pracownik odczuwa dużą presję. W takich okolicznościach wrażenie noszenia ogromnego ciężaru nie jest niczym zaskakującym.
Osoby pracujące na stanowiskach o wysokim stopniu odpowiedzialności borykają się często ze stanem wypalenia zawodowego. Problem dotyczy także osób cechujących się perfekcjonizmem.
Zobacz: Praca zdalna w domu – jak zwiększyć swoją efektywność?
Wypalenie zawodowe w IT
Badania Haystack Analytics przeprowadzone w 2021 roku wykazały, że aż 83% badanych programistów cierpi z powodu wypalenia zawodowego. Wyróżniono następujące czynniki:
Obciążenie pracą – 47% badanych;
Nieefektywny proces – 31% badanych;
Niejasne cele i zadania – 29% badanych.
Praca programistów obarczona jest dużym wysiłkiem umysłowym. Podczas pisania kodu dużo rzeczy może pójść nie tak, a natłok pracy nie sprzyja eliminowaniu możliwości wystąpienia błędów.
Wśród programistów można również znaleźć wiele osób cechujących się perfekcjonizmem. Z jednej strony cecha ta jest naturalną predyspozycją do wykonywania zawodu wymagającego dużej cierpliwości i skrupulatności, a jednocześnie stanowi jeden z czynników wypalenia.
Niejasności w procesach pracy i w przepływie informacji także sprzyjają popełnianiu błędów, których usuwanie czasami może wymagać nadgodzin.
Jak przeciwdziałać wypaleniu zawodowemu?
Aby zmniejszyć prawdopodobieństwo wypalenia zawodowego, można spróbować wdrożyć następujące kroki:
1. Wytrenowanie asertywności, które umożliwi zapanowanie nad braniem na siebie zbyt wielu obowiązków.
2. Zadbanie o równowagę pomiędzy życiem prywatnym a pracą.
3. Znalezienie w życiu czegoś, co pozwoli spędzić czas w kontekście kompletnie innego tematu niż to, co dotyczy sfery zawodowej. Może to być sport albo inne hobby.
4. Zadbanie o prywatną sieć wsparcia w postaci bliskich osób i przyjaciół.
5. Znalezienie czasu na samorozwój, który pozwoli zniwelować odczucie utknięcia w jednym miejscu bez perspektyw na zmianę. Nawet potencjalna możliwość potrafi pozytywnie wpłynąć na dobrostan psychiczny.
